Phường Nam Đồ Sơn

Sáng ngày 10/10, tức ngày 19 tháng 8 âm lịch, tại Đình làng Quý Kim, địa phương long trọng tổ chức Lễ dâng hương tưởng niệm 725 năm ngày mất của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn.

Đây là dịp để cán bộ, đảng viên và nhân dân bày tỏ lòng thành kính, tri ân công lao to lớn của vị anh hùng dân tộc kiệt xuất, người có công lớn trong sự nghiệp giữ nước, đồng thời góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, đạo lý “uống nước nhớ nguồn” cho các thế hệ hôm nay.

Đình Quý Kim thuộc Tổ dân phố Quý Kim, phường Nam Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng, cách trung tâm thành phố khoảng hơn 10 km. Đây là công trình kiến trúc, văn hóa – tín ngưỡng có giá trị, góp phần gìn giữ thuần phong mỹ tục của quê hương, tri ân những người có công với dân, với nước.
Ngôi đình được nhân dân xây dựng để tôn thờ ba vị Thành Hoàng: Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, Trần Minh Thắng tôn thần và Đông Hải Đại Vương Đoàn Thượng.

Trong đó, ngài Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn là Quốc công Tiết chế, anh hùng dân tộc trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông của quân dân Đại Việt thế kỷ XIII.
Ngài Trần Minh Thắng tôn thần, theo các nhà nghiên cứu, là danh tướng trong quân đội nhà Trần hoặc một thủ lĩnh có công tập hợp lực lượng tại chỗ kháng chiến ở khu vực Chân Kim (tức Quý Kim ngày nay).

Ngài Đông Hải Đại Vương Đoàn Thượng, người Gia Lộc – Hải Dương, là bậc trung thần đời Lý Huệ Tông, từng giữ chức trấn thủ vùng duyên hải. Sau khi tử trận, con cháu của ông nhiều người di cư về vùng ven biển Hải Phòng, lập đình miếu thờ phụng cùng các nhân vật có công khác.
Theo truyền ngôn, do ảnh hưởng thiên tai và chiến tranh, niên đại xây dựng đình Quý Kim kéo dài, rải rác trong thế kỷ XX. Mặc dù nhiều lần phải di chuyển địa điểm toạ lạc, song ngôi đình vẫn được tạo tác theo lối “chéo đao – tàu góc”, trang trí đắp vẽ mang đậm phong cách truyền thống của đình Việt Nam.

Đặc biệt, cuối năm 1946 – đầu năm 1947, để ngăn chặn quân đội viễn chinh Pháp đổ bộ vào Đồ Sơn theo trục đường 14 tiến về Hải Phòng, nhân dân đã tháo dỡ toàn bộ đình làng Quý Kim để tạo chướng ngại vật chặn bước tiến của địch. Sau đó, đình được tu tạo lại vào tháng 10/1949, và trùng tu vào các năm 1992 – 1997.

Ngôi đình có bố cục mặt bằng kiểu chữ Đinh gồm 5 gian bái đường, 3 gian chuôi vồ và 1 gian cung cấm.
Tòa bái đường gồm 5 gian, kết cấu vì nóc mái kiểu giá chiêng – biến thể, mặt trước là bộ cửa gỗ bức bàn “thượng song – hạ bản”, mái lợp ngói, bổ trụ đấu hình chữ T.
Tòa chuôi vồ gồm 3 gian, có kết cấu vì nóc mái tương tự, với đặc điểm chung là phần mái của hai tòa kiến trúc cùng chung một máng nước chảy, khiến người lần đầu đến có thể liên tưởng đến kiến trúc “trùng thềm điệp ốc” đã biến dạng.
Tòa hậu cung là phần cuối cùng của kết cấu, được phân cách với gian chuôi vồ và bái đường bằng khung cửa cung cấm, có lối đi hai bên.
Bên trong bài trí thánh tượng, ngai thờ các vị Thành Hoàng đặt trong cỗ long đình được đục chạm, sơn thếp tinh xảo, rực rỡ.
Dù trải qua nhiều lần tu sửa, bộ khung gỗ chịu lực chính của đình Quý Kim vẫn giữ được kiến trúc cổ.
Đặc biệt, trong khuôn viên đình còn lưu giữ một cây gạo cổ thụ có tuổi đời khoảng 200 năm, cành lá xum xuê, tỏa bóng mát quanh năm.
Trải qua thời gian dài với mưa bão và chiến tranh, thần tích, thần sắc của đình bị thất lạc, hư hại, song vẫn còn lưu giữ được một số đồ thờ tự có giá trị nghệ thuật từ cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX như: Hương án tiền; Bát hương gốm cao 45 cm, đường kính 30 cm, niên đại cuối thế kỷ XIX; Bát hương men Trung Hoa; Tám bát biểu và các đồ tế tự trong lễ hội rước các vị Thành Hoàng; Lộc bình cao 63 cm, đường kính miệng 25 cm; Ngai ỷ và tượng Đức Thánh Trần Hưng Đạo, tượng Đức Thành Hoàng Trần Minh Thắng, cùng một số đồ thờ tự khác.
Mặc dù trải qua nhiều biến động, đình Quý Kim vẫn giữ nét sinh hoạt văn hóa truyền thống “xuân thu nhị kỳ”: tháng 8 giỗ cha, tháng 3 giỗ mẹ.
Ngày 3 tháng 3 âm lịch là ngày kỵ Mẫu Liễu Hạnh; ngày 20 tháng 8 âm lịch, đình mở hội – ngày giỗ Đức Thánh Trần Hưng Đạo và Đức Thành Hoàng Trần Minh Thắng.
Đây là dịp nhân dân và chính quyền địa phương hội tụ về đình để tế lễ, tưởng nhớ công đức các vị Thành Hoàng, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc với những người đã trọn đời vì nước, vì dân, đồng thời cầu mong cuộc sống bình an, ấm no, hạnh phúc.
Ngày 16 tháng 12 năm 2003, Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng ban hành Quyết định số 3318/QĐ-UB, công nhận Đình Quý Kim là Di tích Lịch sử – Văn hóa cấp thành phố.